Rolnictwo węglowe: net-zero, czyli co ma rolnik do gospodarki CO2

Gleba, zaraz po oceanach, stanowi drugie co do wielkości źródło zasobów węgla. W interesie człowieka jest zadbanie, by zasoby te nie ulegały degradacji. Mają pochłaniać jak najwięcej CO2. Gospodarka CO2 ku osiągnięciu neutralności klimatycznej net-zero to zadanie także dla rolnictwa, pisze Mateusz Ciasnocha. Szerzej o tym w Agrokonsument.pl

Oto fakt: osiągnięcie neutralności emisyjnej do roku 2050. Do tego redukcja emisji o 55% do roku 2030 w porównaniu do poziomu z roku 1990. Osiągnięcie tych założeń będzie sporym wysiłkiem. Unia Europejska ma w zanadrzu wachlarz działań, które mają wspomóc rolnika w dojściu do tej nowej rzeczywistości.

Dwa najważniejsze z nich to:

• Europejska Inicjatywa Rolnictwa Węglowego oraz
• Europejska Misja Zdrowia Gleby.

Polska: ile zbóż, kukurydzy i rzepaku?

Czym zajmuje się Europejska Inicjatywa Rolnictwa Węglowego?

Europejska Inicjatywa Rolnictwa Węglowego (EIRW) jest częścią Strategii od Pola do Stołu. Zarys programu węglowego dla rolnictwa ujrzał światło dzienne niedawno, bo w kwietniu 2021 r. Komisja Europejska zapewnia, iż chce go uruchomić jak najszybciej.

Strategia od Pola do Stołu zakłada, że Komisja stworzy ramy prawne regulujące rynek rolniczych tzw. kredytów węglowych.

Kredyt węglowy to instrument finansowy. Podlega on obrotowi handlowemu. Sprzedający kredyt gwarantuje sekwestracją (usunięcie z atmosfery) 1t CO2e, czyli jednej tony ekwiwalentu dwutlenku węgla.

Kupujący używa tego instrumentu jako świadectwa równoważącego emisję gazów cieplarnianych. Chodzi o gazy, których nie może uniknąć w swym procesie technologicznym.

Gleba rolnicza zwiąże dwutlenek węgla!

Komisja Europejska stawia na pięć obszarów, które są najbardziej obiecujące w przyszłej Inicjatywie Rolnictwa Węglowego:

1. odnawianie i ponowne nawadnianie torfowisk;
2. agroleśnictwo;
3. utrzymanie i zwiększanie poziomu organicznego węgla na glebach mineralnych;
4. trwałe użytki zielone;
5. audyty gospodarstw mlecznych i hodowlanych.

Komisja a Europejska Misja Zdrowia Gleby

Europejska Misja Zdrowia Gleby jest inicjatywą Komisji Europejskiej kierowaną dla rolnictwa. Jest ona zasilana z budżetu wspierania i finansowania innowacji UE za pośrednictwem programu Horyzont Europa.

Celem Misji będzie upewnienie się, że co najmniej 75% gleb w UE jest bezpieczna dla produkcji żywności i klimatu. Misja jest w procesie tworzenia. Jeśli program zostanie zaakceptowany, jego działania wspierać będą rozwój gospodarstw pokazowych oraz tak zwanych „żywych laboratoriów”. Mają nimi być istniejące gospodarstwa rolne, w których na własne oczy będzie można zobaczyć, co oznacza „neutralność emisyjna” na poziomie indywidualnego gospodarstwa rolnego i jak ją osiągnąć.

Unia Europejska poświęca szczególną uwagę ochronie oraz rozwoju zdrowia gleby. Gleba, po oceanach, stanowi drugi największy magazyn zasobów węgla na Ziemi.

Ochrona gleby jest absolutną koniecznością. Zwłaszcza w sytuacji, w której 33% światowych zasobów gleby ulega degradacji, a na poziomie UE 25% gleb doświadcza erozji.

Wspólna Polityka Rolna

Jeżeli chcemy włączyć rolników do mechanizmów sekwestracji CO2, musi mieć to przełożenie na Wspólną Politykę Rolną. To ona jest najważniejszym wydatkiem budżetowym UE.

Bez drastycznych zmian w strukturze WPR istnieje realne ryzyko, iż rolnictwo i rolnicy nie odnajdą się w rzeczywistości net-zero.

Każda z kolejnych wersji WPR jest coraz bardziej proekologiczna. Dotyczy to także naszej drugiej propozycji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W drugiej wersji planu strategicznego WPR na lata 2023-2027 jest jeszcze więcej programów prośrodowiskowych, w porównaniu do wersji wyjściowej. Niestety, działania WPR nie prowadzą do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych z branży rolnej.

Według Europejskiej Agencji Środowiskowej, pomimo opisanej powyżej struktury WPR, redukcja emisji w sektorze rolnym wyniosła tylko 1% pomiędzy rokiem 2005, a 2018. Powodem tego stanu rzeczy jest fakt, iż cele emisyjne UE są celami ilościowymi, a nie jakościowymi – tak jak ma to miejsce w WPR.

Jeżeli rolnicy mają być częścią rzeczywistości neutralności emisyjnej, to koniecznością jest zmiana struktury WPR.

Zamiast płatności za działania jakościowe, powinny ruszyć płatności za rezultaty ilościowe. Powinny być one skoncentrowane na utrzymaniu i wzroście zawartości węgla organicznego w rolniczej glebie.

Jest co robić, zwłaszcza Polsce.

Polska: dużo własnego rzepaku i oleju

Próchnica glebowa: węgiel organiczny OK

Nasze rolnicze gleby ubożeją w próchnicę – średni poziom węgla organicznego w glebie jest u nas dwukrotnie niższy, niż średnia UE (21g/kg a 43,1g/kg).

Powinniśmy dążyć do tego, by zadania WPR pozwoliły wspierać zatrzymywanie CO2 w glebie. Wówczas możliwe byłoby osiągnięcie celów klimatycznych UE z rolnikiem będącym w centrum tego rozwiązania.

Dodajmy: za związywanie CO2 poprzez odpowiednią agrotechnikę rolnik mógłby na tym jeszcze zarobić.

W interesie rolnictwa i konsumentów jest zatem takie poparcie zmian w Europie i w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej, aby rolnictwo stało się naturalnym sprzymierzeńcem dla działań związanych z pochłaniania CO2. Oczywiście, przy nie zaniedbywaniu jego funkcji żywnościowych, gospodarczych, społecznych i dbałości o krajobraz.

Mateusz Ciasnocha

Artykuł nie stanowi porady prawnej – swój przypadek skonsultuj ze specjalistą.

Ubezpieczenia rolne 2022: dużo pieniędzy, nowi gracze, nowe produkty