Wybory do izb rolniczych 2023: co z kompetencjami?
Polskie izby rolnicze mogłyby rozwinąć skrzydła i dorównać świetności izb przedwojennych, czy zagranicznych. Potrzebna jest nowelizacja obecnej ustawy o izbach rolniczych. Wybory do izb 24 września 2023 r. Czytaj w Agrokonsument.pl
Z łezką w oku można wspominać dokonania samorządu przedwojennego rolników. Pisaliśmy o tym szeroko w materiałach z 25-lecia Śląskiej Izby Rolniczej – czytaj tutaj.
Materiały te doskonale uzupełnia poniższy materiał z Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
Oto jego fragmenty.
Jak wybory do izb rolniczych, to w Poznańskiem
Przemiany roku 1989 odrodziły nadzieje środowiska rolniczego na wznowienie działalności własnego samorządu, po 50-letnim okresie niebytu za rządów PRL.
Efektem kilkuletnich starań była ustawa z 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych, uchwalona w setną rocznicę powstania pierwszej izby rolniczej na ziemiach polskich.
W 1996 roku poparcie dla idei przywrócenia izb rolniczych w Polsce, wielkopolscy rolnicy wyrazili poprzez najwyższą w kraju frekwencję w wyborach do izb.
Pierwsze wybory odbyły się 2 czerwca 1996 roku w byłym województwie poznańskim. Uprawnionych do głosowania było 59.069 członków izby.
W głosowaniu udział wzięło 44,05% uprawnionych do głosowania, co pozostaje najlepszym wynikiem w Polsce do dnia dzisiejszego.
Pierwsze wybory delegatów do izb rolniczych
W dniu 29 września 1996 roku wybory odbyły się także w byłym województwie kaliskim, konińskim, leszczyńskim i pilskim. Do końca tegoż roku sfinalizowano I etap wdrażania ustawy o izbach rolniczych, przez przeprowadzenie we wszystkich województwach pierwszych wyborów delegatów do walnych zgromadzeń.
Ogółem w 1996 r. powstało 37 z 49 izb rolniczych. W 12 województwach wybory należało powtórzyć, gdyż nie uzyskano wymaganej ustawowo frekwencji.
O dużej Izbie, obejmującej swym zasięgiem całą Wielkopolskę, zaczęto mówić po pierwszych przymiarkach i projektach sejmowych do nowego podziału administracyjnego państwa.
Z dawnych 49, miało teraz powstać 16 nowych, dużych województw. Izby rolnicze w Wielkopolsce przygotowywały się do tego wydarzenia, poprzez powołanie w lipcu 1997 roku Wielkopolskiego Porozumienia Izb Rolniczych. Z inicjatywy Zarządu Leszczyńskiej Izby Rolniczej doszło w dniach 12-13 lipca 1997 r. do I regionalnego spotkania wielkopolskich izb rolniczych.
W spotkaniu tym uczestniczyli członkowie zarządów izb rolniczych z województw: kaliskiego, konińskiego, leszczyńskiego, pilskiego, poznańskiego i zielonogórskiego. Celem spotkania było wypracowanie porozumienia regionalnego między poszczególnymi izbami.
https://agrokonsument.pl/podnosic-jakosc-przechowywania-zboz-marian-olejnik-agropol-z-opolszczyzny/
Teren województwa, teren izby
Ustawa z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa, wprowadziła zapis, że terenem działania izby jest obszar województwa, zaś członkowie dotychczasowych walnych zgromadzeń, zachowują swe mandaty do czasu nowych wyborów, które wyznaczono na 2002 r. W ten sposób kadencja pierwszego Walnego Zgromadzenia została przedłużona o 2 lata i wyniosła razem 6 lat.
Miało to ujednolicić terminy kadencji wszystkich izb rolniczych w Polsce, gdyż do tej pory były one zróżnicowane.
Na dzień 10 lutego 1999 r., ówczesny Wojewoda Wielkopolski Maciej Musiał zwołał Nadzwyczajne Zgromadzenie członków walnego zgromadzenia izby rolniczej województwa wielkopolskiego.
W skład nowego Walnego Zgromadzenia weszło:
- 96 delegatów z rejonu kaliskiego,
- 81 – z rejonu konińskiego,
- 54 – z Leszczyńskiego,
- 68 – z Pilskiego,
- 129 – Poznańskiego.
Razem nowe Walne Zgromadzenie WIR liczyło aż 428 delegatów.
Sytuację tę zmieniła nowelizacja ustawy o izbach rolniczych z dnia 21 czerwca 2001 r. i dwustopniowe wybory z 8 grudnia 2002 r. Wtedy to wybrano 31 Rad Powiatowych WIR. Po ukonstytuowaniu się Rad, wybrano z każdej Przewodniczącego i Delegata. W ten sposób powstało 62-osobowe Walne Zgromadzenie.
Spośród członków WZ wyłoniony został 5-osobowy Zarząd Izby. Ponadto powołano komisje:
- rewizyjną,
- budżetową,
- statutową.
Obsługą administracyjną Zarządu i Walnego Zgromadzenia zajmuje się Wojewódzkie Biuro Izby w Poznaniu, niezmiennie od samego początku z siedzibą przy Zespole Szkół Przyrodniczych.
Wielkopolska Izba Rolnicza jako pierwsza w Polsce, utworzyła biura powiatowe, co stało się wzorem dla innych izb rolniczych. Biura powiatowe zajmują się obsługą poszczególnych Rad Powiatowych WIR.
Stanowią one istotny łącznik pomiędzy rolnikami, członkami Rad Powiatowych i Zarządem Izby.
Czy izby rolnicze są potrzebne rolnikom?
Pierwsze lata działalności samorządu rolniczego wskazały, że jest to instytucja rozwojowa i niezwykle potrzebna słabo zorganizowanemu środowisku rolniczemu.
Przez minione 25 lat zbudowano od podstaw struktury izb rolniczych, wytyczono programy działania, utworzono biura z dobrze wyposażonym zapleczem technicznym, stworzono płaszczyzny współpracy z różnymi instytucjami – od lokalnych do centralnych.
Rolniczy samorząd jest sposobem przedstawiania własnych, rolniczych interesów wobec państwa i innych grup społecznych.
Izby rolnicze świadczą pomoc organizacyjną, materialną, a także finansową na rzecz rozwoju gospodarstwa, doradztwa, podwyższenia wiedzy i umiejętności gospodarowania, organizowania oświaty oraz szkół rolniczych.
W swoim działaniu samorząd rolniczy jest niezależny od państwa, co gwarantują mu odpowiednie zapisy ustawowe. Samodzielność samorządu rolniczego podlega ochronie sądowej.
Samorząd rolniczy jest niezależny od innych samorządów, organizacji społecznych i partii politycznych.
Siew bezpośredni na ekoschematy: sprawdzone rozwiązania w ciągnikach
Samodzielność izb rolniczych a kompetencje
Jednak samodzielność, niezależność i obligatoryjne członkostwo, to jedno. Brak należnych kompetencji i władztwa administracyjnego, to drugie.
Działacze izbowi od początku podkreślali niedostateczne kompetencje samorządu rolniczego w stosunku do oczekiwań rolników. Większość zadań skupia się wokół wydawania opinii, które i tak nie mają mocy wiążącej.
Izby mogą też występować z wnioskami, które bardzo różnie są traktowane przez administrację państwową i samorządową.
Są i takie zadania, jak choćby przyznawanie tytułów kwalifikacyjnych w zakresie rolnictwa czy inicjowanie powstawania nowych szkół i zmian w programach nauczania, które nie są realizowane z powodu braku odpowiednich przepisów wykonawczych w tym zakresie.
Izby mogą także wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, przekazane ustawami lub na podstawie porozumień z właściwymi organami administracji rządowej.
Pozarolnicza działalność gospodarcza: zbieg ubezpieczenia KRUS i ZUS
Władza państwowa zazdrosna w oddaniu przywilejów
Niestety, jak dotąd, administracja państwowa niechętnie pozbawia się swoich uprawnień i przypisanych na te cele środków. Kolejne apele o zwiększenie kompetencji izb rolniczych nie znajdują posłuchu w kręgach decyzyjnych.
Tracą na tym zarówno rolnicy, jak i same Izby. Dowodem może być chociażby niska frekwencja w dwóch ostatnich wyborach do izb rolniczych, które odbyły się 31 maja 2015 r. i 28 lipca 2019 roku. To zamknięte koło i samonapędzający się mechanizm można w pewien sposób zniwelować, poprzez pracę u podstaw i jeszcze większe zaangażowanie, zarówno Zarządu, Pracowników, jak i samych Delegatów.
Jednak bardziej widoczne efekty przyniosłoby przypisanie konkretnych kompetencji stanowiących Izbom, na wzór rozwiązań francuskich czy niemieckich. Wszystko po to, by Izby mogły wreszcie wypłynąć na szersze wody swojej działalności.
Obecnie samorząd rolniczy stoi w ważnym punkcie historii. Członkowie Izb Rolniczych oczekują nowelizacji ustawy, dającej izbom szersze możliwości działania. Aby współczesne izby rolnicze mogły rozwinąć skrzydła i dorównać świetności izb przedwojennych, czy zagranicznych, potrzebna jest nowelizacja obecnej ustawy o izbach rolniczych i zwiększenie ich kompetencji.
Przygotowanie: Grzegorz Wysocki, Dyrektor Wielkopolskiej Izby Rolniczej
Wygłoszenie referatu 15 czerwca 2022 r. we Włoszakowicach: Jerzy Kostrzewa, Członek Zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej
Olejnik, Barylski, Wika, Sobiech, Gawęcki i Gryn: przetwórca i rolnik chcą stabilizacji
