Jakie perspektywy dla europejskiego rolnictwa na 2023-35? Raport DG AGRI: rolniku, szykuj się na zmiany!
Publikujemy wyniki najnowszego raportu Komisji Europejskiej/DG AGRI. Unijne rolnictwo czekają przekształcenia w strukturze upraw, redukcja produkcji zwierzęcej, wyższe koszty energii. Ale mimo wszystko dobre perspektywy są przed Polską. Czytaj w Agrokonsument.pl
Do 2035 r. w Unii Europejskiej zauważalny będzie trend wypierania areału uprawnego zbóż przez soję i rośliny bobowate (strączkowe). Do takich wniosków doszła Komisja Europejska w swoim najnowszym dorocznym raporcie – publikowanym zawsze w grudniu.
Opracowanie powstaje na podstawie danych rynkowych, politycznych i międzynarodowych umów handlowych do końca września danego roku. W nadchodzących latach rolnictwo będzie narażone na zmieniające się warunki klimatyczne i rynkowe oraz zmieniające się wymagania społeczne. Ma to wpływać na wzrost wydajności rolnictwa.
Spadać będzie konsumpcja wołowiny, wieprzowiny, cukru i wina. Sektor rolniczy przechodzi zatem dostosowania w celu dostosowania się do zmian klimatycznych i preferencji konsumentów.
Zakłada się również, że koszty energii i innych nakładów pozostaną wyższe niż przed 2021 r. Dlatego Wspólna Polityka Rolna UE – będzie mieć nadal kluczowe znaczenie dla wspierania rolników w:
- przechodzeniu na bardziej zrównoważone systemy produkcji rolnej,
- zwiększaniu ich odporności i konkurencyjności.
UE pozostanie eksporterem netto płodów rolnych i będzie nadal przyczyniać się do globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Tak w skrócie brzmi wspomniany wyżej raport „Perspektywy dla rolnictwa UE na lata 2023-35” autorstwa Komisji Europejskiej, przygotowany przez Dyrekcji Generalnej Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (DG AGRI).
Przypomnijmy, że jego szefem w latach 2013-2020 był Polak, dr Jerzy Plewa, b. wiceminister rolnictwa.
W niniejszym tekście nie ma oczywiście miejsca na cały raport. Poniżej najważniejsze jego tezy.
Rośliny uprawne do 2035 r.
Plony zbóż w UE do 2035 r. pozostaną stabilne, między innymi dzięki pozytywnym wpływom:
- rolnictwa precyzyjnego,
- płodozmianu i
- poprawy stanu gleby.
To może równoważyć negatywne skutki zmian klimatu.
Do 2035 r. spodziewane jest również przesunięcie części gruntów rolnych do uprawy soi i roślin bobowatych (strączkowych), kosztem uprawy zbóż. Zmiana ta będzie spowodowana przede wszystkim niższym popytem na ziarno zbóż do celów paszowych, ze względu na zmniejszenie produkcji wieprzowiny i wołowiny w UE.
Mocno ma się rozwijać opas zwierząt w oparciu o tradycyjny wypas. Przekształcenia w strukturze upraw będą też wspierane przez zachęty polityczne. Państwa członkowskie UE będą dążyć do wspierania produkcji białka roślinnego.
Przypomnijmy, że od stycznia 2023 ruszył nowy rozdział Wspólnej Polityki Rolnej UE. Zakłada ona, że jeśli rolnik będzie chciał więcej pieniędzy z budżetu UE, wpierw będzie musiał udowodnić, że działa prośrodowiskowo. Dla chętnych, ale działających fair dla natury, do wzięcia będą dodatkowe pieniądze z ekoschematów Krajowego Planu Strategicznego.
Generalnie w interesie rolnika będzie oszczędnie gospodarowanie i tak drogimi już środkami produkcji rolnej. Przyda się każde narzędzie raportujące nie tylko stan uprawy, ale podpowiadające optymalne dawki preparatów i tworzące historię pola. To element rolnictwa precyzyjnego. Szerzej o tym – pisaliśmy tutaj.
KE przewiduje także mniejszy popyt na biopaliwa. To skutkować będzie spadkiem cen olejów roślinnych, prowadząc do zmniejszenia importu olejów do UE.
Konsumpcja cukru w UE będzie nadal spadać, głównie z powodu przejścia konsumentów na dietę o niższym spożyciu cukru. W połączeniu ze zmniejszonymi plonami i obszarami upraw spowoduje to nieznaczny spadek produkcji cukru i areału buraków cukrowych.
Oczekuje się, że do 2035 r. powierzchnia gruntów ugorowanych wzrośnie do 7 mln hektarów w skali całej UE.
Mleko i przetwory mleczne
Wydajność produkcji mleka w UE będzie nadal rosnąć. Tempo ma być już wolniejsze, przy zachowaniu wysokich standardów jakości. UE pozostanie jednym z dwóch największych eksporterów produktów mlecznych na świecie.
Ze względu na spodziewany spadek pogłowia bydła mlecznego, produkcja mleka w UE może nieznacznie spaść. Jednak produkcja sera, serwatki i odtłuszczonego mleka w proszku będzie raczej rosnąć. Produkcja masła pozostanie stabilna.
Ogólnie rzecz biorąc, wybory dotyczące stylu życia i wymagania zdrowotne starzejącego się społeczeństwa prawdopodobnie jeszcze bardziej zwiększą popyt na produkty wzbogacone (z dodatkiem witamin i minerałów) oraz produkty funkcjonalne zaspokajające określone potrzeby żywieniowe.
Gleba, Twój warsztat: agrotechnika, narzędzia czynne i bierne od Poettinger
Produkty mięsne made in EU
Konsumpcja wołowiny w UE pozostaje wyzwaniem ze względu na wysokie ceny, zdrowie konsumentów i obawy dotyczące zrównoważonego rozwoju. Kiepska rentowność tego biznesu doprowadzi do dalszego spadku produkcji do 2035 roku.
Całkowite pogłowie krów w UE zmniejszy się o 3,2 miliona sztuk (10%).
Sektor wieprzowiny stoi w obliczu podobnej sytuacji. Przewiduje się, że produkcja wieprzowiny w UE będzie spadać o 0,9% rocznie do 2035 r., co odpowiada prawie 2 mln ton w porównaniu z latami 2021-2023.
Konsumpcja mięsa owczego i koziego pozostanie względnie stabilna, ale produkcja i stado w UE spadną, co doprowadzi do większego importu tych gatunków mięsa. Drób będzie na topie. W połączeniu z dalszymi możliwościami eksportowymi, będzie to powodować dalszy wzrost produkcji tego gatunku mięsa do 2035 roku. To gratka dla Polski, która jest największym producentem drobiu w UE.
Prof. Tomasz Piechota, uprawa konserwująca: to gleba jest główną infrastrukturą rolnika
Uprawy specjalistyczne
Zmiany klimatu wpłyną również na produkcję i jakość oliwy z oliwek, wina, jabłek, brzoskwiń, nektaryn i pomidorów. Spadać będzie konsumpcja wina w UE! Średnio o ok. 1% rocznie do około 20 litrów na mieszkańca do 2035 r., czyli o 2,4 litra mniej niż średnia konsumpcja w latach 2018-2022.
Oczekuje się, że będzie to miało negatywny wpływ na produkcję. Eksport wina z UE będzie jednak niezagrożony. Mieszkańcy innych zakątków globu chętnie wypiją nadwyżki wina z UE.
Komisja Europejska szacuje, że konsumpcja jabłek będzie rosnąć. Klient finalny szuka świeżych, łatwych do spożycia owoców. Przewiduje się, że Polska i Włochy pozostaną kluczowymi eksporterami jabłek w UE, a nawet mogą zwiększyć swój eksport netto. Z drugiej strony, konsumpcja brzoskwiń i nektaryn może spaść ze względu na ich rosnące ceny.
Poszukiwanie „łatwych do spożycia” świeżych owoców i warzyw, spowoduje popyt na pomidory. W latach 2022-2035 UE utrzyma swoją obecną pozycję importera netto pomidorów do spożycia w stanie świeżym.
Na koniec: klimat i gleba
Scenariusz Komisji Europejskiej analizuje też, w jaki sposób przeszłe zmiany temperatury i opadów wpłyną na produkcję rolną i handel. Ocenia się, że pomimo globalnego wzrostu powierzchni upraw kukurydzy, ryżu, soi i pszenicy, plony tych gatunków będą nadal spadać.
Światowa produkcja wieprzowiny i drobiu może również spaść z powodu zmniejszonej dostępności zbóż paszowych.
W rolnictwie konieczne jest wdrażanie takiej agrotechniki, która zmniejszy wypłukiwanie składników odżywczych do wody, erozji gleby, a także emisji gazów cieplarnianych i amoniaku.
Dlatego też Komisja Europejska nawołuje: trzeba wdrażać strategie łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do nich! Na gwałt trzeba m.in. rekultywować torfowiska co może skutecznie przyczynić się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, nadwyżki azotu i emisji amoniaku.
Opr. na podstawie danych Komisji Europejskiej/DG AGRI
