Darowizna gospodarstwa, długi rodziców, skarga pauliańska
Czy syn, który otrzymał darowiznę w postaci gospodarstwa od rodziców, odpowiada za ich długi na podstawie skargi pauliańskiej? Adw. Łukasz Opaliński wyjaśnia na łamach Agrokonsument.pl
Osoba, która jest poważnie zadłużona, często wpada na najprostszy sposób pozbycia się problemu, mianowicie postanawia zbyć swój majtek w celu jego ochrony.
Takie działanie ma za zadanie zablokowanie możliwości egzekucji długu z majątku w przyszłości.
Najczęściej chodzi o przepisanie majątku na osoby najbliższe – wiadomo, co zostanie w rodzinie, to będzie z tego można korzystać i jest złudne poczucie, że tego się już nie straci. Stosuje się:
- sprzedaż posiadanych przedmiotów,
- przekazanie ich w darowiźnie,
- podpisanie umowy dożywocia albo
- przekazanie gospodarstwa rolnego następcy.
Jednak zgodnie z prawem, w takim przypadku wierzyciel może złożyć tak zwaną skargę pauliańską i zatrzymać ucieczkę z majątkiem.
Czy gmina może wymuszać budowę kanalizacji bez odszkodowania?
Pozew do sądu
Skarga pauliańska, pomimo skomplikowanej nazwy, to nic innego, jak pozew cywilny wobec osoby trzeciej, która uzyskała korzyść od dłużnika.
Jeżeli w międzyczasie nowy właściciel dalej zbył dany przedmiot, skarga przechodzi na kolejne osoby. Może ją złożyć każdy wierzyciel, np. bank, ale także osoba prywatna albo urząd skarbowy.
Pozew składa się w sądzie rejonowym lub okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Skarga podlega opłacie sądowej.
Rejestracje ciągników w Polsce: popularny New Holland, mocny John Deere
Uznanie czynności za bezskuteczną
Skarga pauliańska to instytucja, dzięki której wierzyciel może żądać zaspokojenia swych roszczeń również od tego, kto nie jest dłużnikiem. Jej działanie to ochrona wierzyciela przed działaniem dłużnika, który blokuje możliwość dochodzenia roszczeń z jego majątku.
Działa wówczas, kiedy dłużnik wyprzedaje cały swój majątek albo jego część i zachodzi prawdopodobieństwo, że nic już nie zostanie.
Skarga jest możliwa dopiero po spełnieniu kilku przesłanek.
- Po pierwsze, dłużnik dokonał czynności prawnej z osobą trzecią.
- Po drugie, w wyniku tej czynności osoba ta uzyskała korzyść majątkową.
- Po trzecie, dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć (art. 527 Kodeksu cywilnego).
Wystarczające jest istnienie po stronie dłużnika świadomości możliwości takiego pokrzywdzenia.
Skutkiem orzeczenia przez sąd bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią jest możliwość zaspokojenia się przez wierzyciela z praw lub przedmiotów należących obecnie do osoby trzeciej.
Oznacza to w szczególności możliwość skierowania do tych praw lub przedmiotów egzekucji komorniczej. Przepisany majątek zatem nie będzie „bezpieczny”.
Maszyny rolnicze: potrzebne, bo przybywa konsumentów na świecie
Osoby bliskie mają gorzej
Warunkiem skorzystania przez wierzyciela ze skargi pauliańskiej jest wykazanie, że osoba trzecia, która korzyść otrzymała, wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
Przepisy jednak wprowadzają pewne ułatwienie dla wierzycieli, w przypadku, gdy stroną takiej „podejrzanej” transakcji jest osoba bliska.
Regulacje zwalniają ich z obowiązku szczegółowego dochodzenia stanu świadomości takiej osoby.
Art. 527 § 3 kc wprowadza proste domniemanie, że osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Przy identyfikacji osoby bliskiej bierze się pod uwagę faktyczne stosunki łączące dłużnika z osobą, która uzyskała od niego korzyść majątkową.
Dodatkowo w art. 527 § 4 kc ustawodawca rozszerzył zakres tego domniemania na przedsiębiorcę pozostającego z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych. Domniemania te stanowią znaczne uproszczenie co do możliwości skorzystania ze skargi pauliańskiej.
Jeśli natomiast wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, np. poprzez darowiznę, wierzyciel może skorzystać ze skargi pauliańskiej. Nawet, jeśli osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć o działaniu przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Przedawnienie
Skarga pauliańska obowiązuje w ciągu pięciu lat od daty dokonania czynności mającej na celu ochronę majątku. Na przykład od podpisania umowy darowizny.
Wierzyciel, który w tym czasie nie wniesie skargi, nie ma możliwości dochodzić swoich roszczeń z majątku przekazanego przez dłużnika osobom trzecim.
adw. Łukasz Opaliński
