Jak zerwać niekorzystną dla siebie umowę kontraktacji? Cz. 2
Ciąg dalszy tekstu o sposobach zerwania niekorzystnej dla rolnika umowy kontraktacji. Jak zerwać ją bezpiecznie radzi Krzysztof Weremczuk z kancelarii WBW. Część 2 – czytaj w Agrokonsument.pl
Umowy kontraktowe są co do zasady przygotowywane jednostronnie przez kontraktujących, czyli odbiorców. Ci zazwyczaj mają zdecydowanie silniejszą pozycję niż producenci rolni.
Pierwsze możliwości zerwania kontraktu przedstawiliśmy TUTAJ
Jak zerwać niekorzystną dla siebie umowę kontraktacji? Cz. 1
Innym narzędziem służącym ochronie interesu producenta rolnego jest art. 622 Kodeksu cywilnego. Czytamy w nim:
„jeżeli wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, obowiązany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych”.
Przepis ten stanowi koleją podstawę do wycofania się z umowy kontraktacji.
Co prawda, w takim wypadku wytwórca musi zwrócić otrzymane zaliczki i kredyty bankowe, niemniej unika odpowiedzialności odszkodowawczej oraz zapłaty ewentualnych kar umownych, czy też innych świadczeń zastrzeżonych w umowie kontraktacji na rzecz kupującego.
Zwrot zaliczek
Zgodnie z art. 622 par. 2 Kodeksu cywilnego: „w umowie strony mogą zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze dla producenta”.
Znaczenie tego przepisu jest takie, że zawarte w umowie kontraktacji mniej korzystne dla wytwórcy warunki są po prostu niewiążące.
Warto zwrócić uwagę na to, czy w umowie kontraktacji nie zawarto pewnego zapisu. Chodzi o taki, że na producenta zostaje nałożony obowiązek zgłoszenia w określonym terminie niemożności dostarczenia przedmiotu kontraktacji wskutek okoliczności, za które producent odpowiedzialności nie ponosi.
Zgodnie z art. 623 Kodeksu cywilnego, w przypadku zawarcia takiego zapisu w umowie, niedotrzymanie terminu powoduje brak możliwości powołania się później na te nadzwyczajne okoliczności.
Obowiązek powiadamiania nie dotyczy wypadku, gdy kontraktujący o takich nadzwyczajnych okolicznościach wiedział, albo gdy były one powszechnie znane.
Ubezpieczenia rolne 2022: dużo pieniędzy, nowi gracze, nowe produkty
Przedmiot kontraktacji i świadczenie częściowe
Powyższa analiza odnosi się do sytuacji, w której producent rolny nie może spełnić całości świadczenia.
Jednakże, zgodnie z art. 620 Kodeksu cywilnego, jeżeli przedmiot kontraktacji jest podzielny, kontraktujący nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chyba że inaczej zastrzeżono w umowie.
Gdy zatem producent rolny wykonał swoje dostawy w części, a w pozostałym zakresie powołał się na niemożność świadczenia, to naturalnie zwrot zaliczek również będzie proporcjonalny do niewykonanej części.
W przypadku powołania się przez producenta na częściową niemożność dostawy produktów, odbiorca może odstąpić od umowy – art. 495 ust. 2 Kodeksu cywilnego.
Ma to miejsce w sytuacji, jeśli wykonanie częściowe nie miałoby dla niego znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania, albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy producentowi.
To jednak odbiorca będzie musiał udowodnić w razie sporu sądowego. Jeśli producent rolny nie może wykonać jedynie części świadczenia, nadal zobowiązany jest do wykonania pozostałej części, której niemożność wykonania nie dotyka.
Reguła rebus sic stantibus
Inną możliwością próby zmiany sytuacji producenta rolnego w przypadku niekorzystnej umowy jest skorzystanie z przepisu art. 357 Kodeksu cywilnego. To klauzula rebus sic stantibus.
Jest to jednak rozwiązanie związane z interwencją sądu, co jest kosztowne i czasochłonne, a przede wszystkim nie zapewnia doraźnego rozwiązania.
Reguła ta brzmi:
„jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.
Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym”.
Podstawą do zastosowania tego przepisu jest wystąpienie „nadzwyczajnej zmiany stosunków” w trakcie realizacji umowy. Nadzwyczajna zmiana stosunków musi mieć taki charakter, że spełnienie świadczenia przez producenta rolnego byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby mu rażącą stratą.
Pojęcie ‘nadzwyczajnej zmiany stosunków” definiuje się je jako zmianę, która jest:
- nietypowa,
- niemożliwa do przewidzenia i
- zdarza się niezmiernie rzadko,
- niezależna od stron umowy.
Przykładem może być epidemia, wojna, strajk, klęska żywiołowa, nietypowa zmiana prawa, gwałtowna zmiana poziomu cen na określonym rynku, która uznana może być za nadzwyczajną i w zasadzie niemożliwą do przewidzenia (wyrok SA w Katowicach z 7 grudnia 2018, I ACa 644/18).
Możliwości wycofania się z umowy kontraktowej – cz. 1 kliknij TUTAJ
Artykuł nie stanowi porady prawnej – swój przypadek skonsultuj ze specjalistą.
