Kto dziedziczy majątek, czyli spadkobranie ustawowe

Prawo spadkowe jest jedną z niezwykle istotnych gałęzi prawa, gdyż dotyczy w pewnym momencie życia każdego człowieka, w tym także osób prowadzących agrobiznes i ich rodzin. W związku z tym, warto zapoznać się z zasadami, na podstawie których majątek przechodzi z pokolenia na pokolenie. Adwokat Krzysztof Weremczuk pisze na łamach Agrokonsument.pl

W poniższym artykule postaramy się opisać w zarysie, na czym polega i kiedy następuje tzw. dziedziczenie ustawowe. Jednak należy mieć na względzie, że ustalenie w pewnych nietypowych sytuacjach kręgu osób dziedziczących może okazać się skomplikowane.

Kiedy mówić można o spadkobraniu ustawowym?

Sporządzenie testamentu bardzo często jest czynnością odwlekaną w czasie, gdyż dla wielu ludzi łączy się z nieprzyjemna refleksją o własnym przemijaniu. Mogą też istnieć rozmaite inne przyczyny, dla których niektóre osoby w ogóle nie chcą sporządzać testamentu. W sytuacji, dana osoba umiera nie sporządziwszy wcześniej testamentu, dochodzi do tzw. spadkobrania ustawowego, a więc na podstawie przepisów ujętych w Kodeksie cywilnym, czyli w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. „kodeks cywilny” (wraz z późniejszymi zmianami).

Nie jest to jednak jedyna sytuacja, w której mówić możemy o spadkobraniu ustawowym. Do dziedziczenia ustawowego dochodzi również w sytuacji, gdy wszyscy wskazani przez nas spadkobiercy odmówili przyjęcia spadku, bądź też w przypadku, w którym spadkodawca co prawda sporządził testament, lecz okazał się on nieważny z uwagi na brak zachowania odpowiedniej formy, np. braku podpisu.

Dobra suszarnia do kukurydzy: od Riela Polska

Jak w praktyce wygląda dziedziczenie w sposób ustawowy?

Spadkobranie ustawowe polega na podzieleniu spadku wśród rodziny spadkodawcy zgodnie z kolejnością i sposobem narzuconym przez przepisy kodeksu cywilnego.

Pierwszeństwo w przypadku spadkobrania ustawowego przypada dzieciom oraz małżonkowi spadkodawcy. Podstawową zasadą jest, że małżonek oraz dzieci spadkodawcy dziedziczą w częściach równych. Jeśli jednak spadkodawca miał więcej niż troje dzieci, wówczas małżonek dziedziczy ¼ spadku, zaś pozostałe ¾ spadku przypada w równych częściach pomiędzy dzieci.

Warto zwrócić uwagę, że w Polsce małżonkowie w przeważającej części utrzymują wspólność ustawową majątku. W przypadku jednego z nich, drugiemu małżonkowi od razu przypada połowa wspólnego majątku, zaś jedynie ta druga połowa podlega dziedziczeniu w sposób opisywany w tym artykule.

Jeżeli zdarzy się sytuacja, w której dziecko spadkodawcy nie dożyłoby momentu otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy, dziedziczą jego dzieci, a więc wnuki spadkodawcy.

Kodeks cywilny przewiduje również sposób dziedziczenia w przypadku braku potomków (tzw. zstępnych). W przypadku takiego stanu rzeczy, następni w kolejności do dziedziczenia w oparciu o kodeks cywilny są rodzice i małżonek zmarłego. Każde z rodziców otrzyma ¼ całości spadku, jedynym wyjątkiem jest natomiast wystąpienie sytuacji braku ustalonego ojcostwa, w której to matka otrzymuje połowę spadku.

Z kolei udział w spadku przypadający małżonkowi zmarłego został określony w artykule 933 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem, w przypadku gdy małżonek musi dziedziczyć razem z rodzicami, a także rodzeństwem spadkodawcy i ich potomstwem, przysługuje mu połowa spadku.
Jeśli natomiast zmarły oprócz miał żadnej rodziny, która dziedziczyłaby na podstawie powyżej opisanych zasad, wówczas małżonek w wyniku dziedziczenia ustawowego obejmuje całość spadku.

Jeśli spadkodawca nie posiadał zstępnych ani małżonka, cały spadek nabywają rodzice w częściach równych, a w momencie śmierci jednego z rodziców, nabyć może go również rodzeństwo spadkodawcy. Ponownie, jak w przypadku śmierci dzieci, gdy rodzeństwo zostawiło zstępnych, a samo nie dożyło otwarcia spadku, uprawnionymi do dziedziczenia będą ich potomkowie.

Nowość od Väderstad: drapieżny kultywator zębowy Cultus HD

Dziedziczenie spadku na przykładzie

Zmarły był bezdzietny oraz bez małżonka. Jedno z rodzeństwa (2 osoby) nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając 2 dzieci. Rodzice zmarłego dziedziczą po ¼ spadku, rodzeństwo po ¼, a dzieci rodzeństwa po 1/8.

Dziadkowie spadkodawcy biorą udział w dziedziczeniu ustawowym w równych częściach pod warunkiem dożycia otwarcia spadku oraz w sytuacji braku innych spadkobierców – rodziców, rodzeństwa, dzieci, małżonka.

Wyjątkową sytuacją jest brak któregoś z dziadków, wówczas jego część spadku dzielona jest dla zstępnych lub w przypadku ich braku, pozostałych dziadków. Jeśli oboje rodziców nie dożyło spadku, kolejnymi nabywcami mogą zostać dzieci małżonka – pasierbowie.
Ostatnim w kolejności spadkobiercą, który dziedziczy ustawowo jest gmina, w której jako ostatniej zamieszkiwał spadkodawca. W przypadku, gdy nie da się jej ustalić, dziedziczy Skarb Państwa.

Reasumując, gdy mowa o dziedziczeniu ustawowym, wskazać należy kilka grup dziedziczących w następującej kolejności:

• Dzieci oraz ich zstępni wraz z małżonkiem;
• małżonek, rodzice, rodzeństwo i ich zstępni;
• dziadkowie i ich zstępni;
• dzieci małżonków;
• gmina lub Skarb Państwa.

Krzysztof Weremczuk

Artykuł nie stanowi porady prawnej – swój przypadek skonsultuj ze specjalistą.

Polska piątym eksporterem żywności do Włoch!

Polska eksportuje do Włoch

Dziedziczenie majątku, dziedziczenie długów.