Nie daj się strzyc fiskusowi jak owca, czyli wybór metody opodatkowania PIT

Choć przychody z działalności rolniczej nie pogadają opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT, to poprzez wykonywanie różnych czynności rolnik może zostać opodatkowany podatkiem dochodowym.

Choć przychody z działalności rolniczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT, to poprzez wykonywanie różnych czynności rolnik może zostać opodatkowany podatkiem dochodowym. Takie zagadnienie opisaliśmy na łamach artykułu: „Tak, rolnik też może zapłacić podatek dochodowy” – link.

Przy prowadzeniu działalności pozarolniczej każdy podatnik stoi przed kluczową decyzją – wyborem formy opodatkowania w ramach podatku PIT. Mamy trzy formy, i to podatnik decyduje, którą wybierze:

1. skala podatkowej (zasady ogólne);
2. podatek liniowy;
3. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Jak rolnik może rozliczać się z podatku VAT cz. 1. Rolnik ryczałtowy

#1. Skala podatkowa

Skala podatkowa (zasady ogólne) to podstawowa forma opodatkowania działalności gospodarczej. W ramach rozliczenia na zasadach ogólnych opodatkowaniu podlega dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami, a kosztami uzyskania przychodów (KUP).

Zarówno przychody jak i koszty obliczane są narastająco tzn. poprzez zsumowanie wartości od początku roku. Podatnikowi przysługują odliczenia, takie jak np. składki ZUS. Warto jednak podkreślić, iż wybór skali podatkowej skutkuje brakiem odliczenia składki zdrowotnej.

Dodatkowo opodatkowanie na zasadach ogólnych uprawnia do korzystania z wielu ulg oraz preferencji np. ulgi na dziecko, ulgi badawczo rozwojowej, ulgi termomodernizacyjnej czy rozliczenia wspólnie z małżonkiem – co przy innych formach jest niemożliwe bądź mocno ograniczone.

Poniżej przedstawiamy sposób kalkulacji zaliczki na podatek dochodowy. Istotną rolę odgrywa bowiem tutaj kwota zmniejszająca podatek (w 2025 r. – 3 600zł), która to nie występuje w innych formach opodatkowania.

• Jeśli podstawa opodatkowania (dochód) nie przekracza 120 tys. zł, to podstawa opodatkowania x 12% = 3 600 zł.
• Gdy dochód przekracza 120 tys. zł, to (120 000 – podst. opodatkowania) x 32% = 10 800 zł.

Dotacja z UE. Czy rolnik jest opodatkowany?

#2. Podatek liniowy

W przypadku opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej według stawki liniowej osiągnięte dochody są opodatkowane 19% stawką. Warto zaznaczyć, iż niezależnie od wysokości ociągniętego dochodu stawka będzie zawsze taka sama.

Tak samo jak przy skali podatkowej, przy podatku liniowym opodatkowaniu podlega dochód, stanowiący różnice między przychodami a kosztami ich uzyskania. Tożsamy jest również sposób odliczenia składek ZUS, które to również mogą pomniejszać podstawę opodatkowania.

Niezwykle istotna różnicą pomiędzy skalą podatkową a podatkiem liniowym, jest możliwość odliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne. W podatku liniowym taka sposobność istnieje, jednakże przy uwzględnieniu limitu (w 2025 r. – 12 900 zł) powyżej którego podatnikowi odliczenie nie będzie już przysługiwało.

Wybór podatku liniowego skutkuje ograniczonymi możliwościami do skorzystania z ulg podatkowych. Wybierając tę formę opodatkowania, podatnik nie będzie mógł skorzystać m.in. z ulg:

• na dziecko,
• internetowej,
• rehabilitacyjnej czy odliczeń za różnego rodzaju darowizny.

#3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Przy ryczałcie podatek płaci się od przychodu, a nie od dochodu. Oznacza to, że podatnik w ramach tej formy nie może rozliczyć kosztów swojej działalności. Stawki ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą od 2% do nawet 17%.

Przykładowo zatem:

• 17% dla wolnych zawodów;
• 14% dla usług architektonicznych i inżynierskich;
• 5,5% dla działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton;
• 2% dla sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych (z pewnymi wyjątkami).

Podobnie jak w przypadku zasad ogólnych jak również podatku liniowego, podatnik może odliczyć całość składek z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Jednakże odmienny sposób występuje przy rozliczaniu składki zdrowotnej, bowiem podmiotowi przysługuje jedynie odliczenie 50% jej wartości (w przypadku ryczałtu nie przewidziano limitu odliczenia tejże składki, który to występuje w podatku liniowym).

Ola Ślęzak walczy z zespołem Retta: Pomóżmy jej wygrać!

Składka zdrowotna

Składka zdrowotna, w znaczący sposób obciąża konta podatników, gdyż jej podstawą wymiary jest dochód z działalności podatnika. W konsekwencji im wyższy będzie dochód tym co do zasady wyższa będzie wartość składki zdrowotnej do zapłaty.

W zależności od wyboru danej formy opodatkowania, podatnicy mają jednak wpływ na jej wysokość oraz ewentualną możliwość odliczenia.

Skala podatkowa

• Wysokość składki zdrowotnej – 9%
• Odliczenie składki zdrowotnej – brak

Podatek liniowy

• Wysokość składki zdrowotnej – 4,9%
• Odliczenie składki zdrowotnej – maks. limit 12 900 zł

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• Wysokość składki zdrowotnej*:

1. do 60 tys. zł – 60% przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale,
2. do 300 tys. zł – 100% przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale,
3. powyżej 300 tys. zł – 180% przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale

• Odliczenie składki zdrowotnej – 50% (bez limitu)

Przeciętne wynagrodzenie w IV kw. 2024 r. = 8477,21 zł

*) Narastające obliczenie składki – składki na ubezpieczenia zdrowotne w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych będą obliczane progresywnie w zależności od wysokości przychodów od początku roku (czyli 60%, potem 100% i 180%).

Jeżeli przykładowo w grudniu podatnik przekroczy wart. przychodów na poziomie 300 tys. zł, będzie musiał wyrównać składkę zdrowotną za wszystkie poprzednie miesiące w danym roku.

W Szczebrzeszynie szeroki tor LHS i silosy Riela Polska

Podsumowanie

Wybór formy opodatkowania w istotny sposób wpływać będzie na wysokość samego podatku PIT jak i wysokość oraz możliwość odliczenia składki zdrowotnej.

Naszym zdaniem przed decyzją o wyborze / zmianie formy opodatkowania należy zwrócić uwagę na następujące aspekty:

• Wysokość przychodów i kosztów podatkowych – jeżeli działalność generuje wysokie koszty, w większości przypadków bardziej korzystne będzie rozliczeni skalą podat. lub podatkiem liniowym. Z drugiej strony, jeżeli działalność nie generuje kosztów może warto zastanowić się nad ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
• Rodzaj działalności gosp. – fakt ten nie będzie miał wpływu na opodatkowanie skala podat. czy podatkiem liniowym ale będzie kształtował stawkę podatku przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych.
• Możliwość skorzystania z ulg – najwięcej możliwości co do odliczenia ulg podatkowych ma opodatkowanie w formie skali podatkowej.

Wysokość składki zdrowotnej – jej wysokość oraz możliwość odliczenia może istotnie wpłynąć na całkowite obciążenia podatkowe. Warto także zaznaczyć, iż wszystkie powyższe aspekty powinny być równolegle oraz wspólnie analizowanie.

Nie da się bowiem określić najbardziej efektywnej formy opodatkowania analizując jedynie samą wysokość podatku, wysokość składki zdrowotnej czy możliwość zastosowanie wybranej ulgi podatkowej.

Wybierając czy zmieniając daną formę opodatkowania należy złożyć do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem – w terminie:

• do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano pierwszy przychód z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym;
• do końca roku, gdy pierwszy przychód uzyskano w grudniu danego roku.

Artykuł nie stanowi porad prawnej – swój przypadek skonsultuj ze specjalistą

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 776 z późn. zm.).

Bartosz Modrzejewski Konsultant podatkowy w kancelarii podatkowej KrafTax