W polskim prawie podatkowym, w zakresie podatku od towarów i usług, rolnicy zostali podzieleni na dwie grupy:
Powyższy podział w istotny sposób wpływa na rozliczenie podatku VAT.
Rozwiązania te zostały wprowadzone, aby dostosować obowiązki podatkowe do specyfiki działalności rolniczej oraz skali prowadzonej produkcji.
Rolnik ryczałtowy to szczególny status w systemie podatku VAT, który przynosi wiele ułatwień dla osób prowadzących działalność rolniczą.
Dzięki niemu rolnicy mogą czerpać korzyści z systemu zryczałtowanego zwrotu podatku, jednocześnie unikając skomplikowanych formalności związanych z rozliczaniem podatku VAT.
Przepisy podatkowe definiują rolnika ryczałtowego jako osobę, która:
Dokonywanie dostaw produktów rolnych, zgodnie z ustawą o VAT, obejmuje czynności typowe dla działalności rolniczej, takie jak produkcja roślinna i zwierzęca. Ustawodawca utożsamił z tym pojęciem również hodowlę in vitro, hodowlę dżdżownic oraz jedwabników czy sprzedaż produktów z gospodarki leśnej i łowieckiej.
Usługami rolniczymi są natomiast szeroko pojęte usługi związane z rolnictwem, hodowlą zwierząt, leśnictwem czy wspomagające rybactwo. Należy również pamiętać, że usługą rolniczą będzie wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń rolniczych.
Za rolnika ryczałtowego jest uznawana osoba, która korzysta ze zwolnienia z podatku od towarów i usług przewidzianego wyłącznie dla… rolnika ryczałtowego.
Można się zatem zastawiać, o co dokładnie chodziło autorowi przepisu, który wyraźnie wskazał w definicji rolnika ryczałtowego fakt korzystania przez niego ze zwolnienia? Możliwą odpowiedzią jest chęć podkreślania nierozerwalności korzystania ze zwolnienia oraz samego statusu rolnika ryczałtowego.
Rolnik ryczałtowy nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych. W przypadku przekroczenia limitu przychodów w poprzednim roku (2,5 mln euro), ten obowiązek już się pojawia.
Przykład: Pan Jan korzystał do tej pory ze zwolnienia z podatku VAT przewidzianego dla rolników ryczałtowych. W poprzednim roku znacząco powiększył swoje gospodarstwo. Jego przychody wzrosły do ok. 15 mln zł.
W związku z tym Pan Jan utraci status rolnika ryczałtowego oraz możliwość zwolnienia z podatku VAT. Teraz już musi prowadzić księgi rachunkowe. Pan Jan powinien ponadto rozliczać się na zasadach ogólnych VAT.
Czy będą dotacje dla rolników? Skąd pieniądze na rolnictwo 4.0?
Obowiązki dla rolników ryczałtowych na gruncie ustawy o VAT zostały ograniczone do minimum. Są to:
Oprócz tego rolnik ryczałtowy powinien posiadać rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowej. Jedynie płatności dokonywane za pośrednictwem tych rachunków, uprawniają nabywcę produktu rolnego do odliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku przysługującego rolnikom.
W zakresie obowiązków, z których zwolnieni są rolnicy ryczałtowi możemy wskazać:
Przykład: Pan Michał prowadzi gospodarstwo rolne, sprzedając zboże lokalnemu młynowi. Jako rolnik ryczałtowy:
Dzięki temu Pan Michał nie musi wystawiać faktur ani prowadzić ewidencji VAT, co znacząco upraszcza jego rozliczenia.
Zryczałtowany zwrot podatku VAT jest istotą szczególnej procedury opodatkowania rolników ryczałtowych. Procedura ta ma zrekompensować rolnikom podatek VAT zapłacony przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych przy prowadzeniu działalności.
Warto zauważyć, że jest to unijny model, w którym to nabywca dokonuje zwrotu na rzecz rolnika, niejako w imieniu organu podatkowego. Zwrot podatku przysługuje jedynie od nabywców, którzy zarejestrowani są jako podatnicy VAT czynni.
Stawka zryczałtowanego zwrotu wynosi obecnie 7%, a sam zwrot nie musi odbywać się w pieniądzu np. może być również dokonany w naturze. Jednakże tylko forma pieniężna umożliwia nabywcy odliczenie zwrotu.
Przykład: Pani Jolanta prowadzi gospodarstwo rolne i jest rolnikiem ryczałtowym. Sprzedaje ziemniaki lokalnemu sklepowi spożywczemu, który jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym. Do ceny w jakiej sklep kupuje ziemniaki doliczona zostanie wartość 7% zryczałtowanego VAT-u.
Pani Jolanta otrzymuje zapłatę za produkty razem z tą kwotą. Sklep może później odliczyć ten zwrot w swojej deklaracji VAT, ponieważ zapłacił go na rachunek bankowy Pani Jolanty. Nie musi ona zwracać się do urzędów podatkowych, ponieważ zryczałtowany zwrot odbywa się bezpośrednio między sklepem a nią.
Bartosz Modrzejewski
Konsultant podatkowy w kancelarii Kraftax
Powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej – swój przypadek skonsultuj ze specjalistą.
Podstawa prawna:
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.)