Rolnictwo emituje 14% gazów cieplarnianych

Współczesne rolnictwo jest bardzo mocno powiązane ze zmianami klimatycznymi zachodzącymi w skali globalnej. W ostatnim czasie, w wyniku procesów intensyfikacji i koncentracji produkcji rola rolnictwa jako emitenta gazów cieplarnianych znacząco wzrosła. Jak ograniczyć jego negatywny wpływ na środowisko? Czytaj w Agrokonsument.pl

Całkowita emisja gazów cieplarnianych w gospodarce Unii Europejskiej według Eurostat w czwartym kwartale 2023 r. wynosiła 897 mln ton ekwiwalentów CO2. To o 4% mniej niż rok wcześniej w porównywalnym kwartale.

Rolnictwo odpowiedzialne jest za ponad 14% emisji i znajduje się na czwartym miejscu po produkcji, gospodarstwach domowych i zaopatrywaniu w energię elektryczną i gaz. Według informacji Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej, wśród krajów UE największy wzrost emisji gazów cieplarnianych w latach 2005-2020 odnotowano w Estonii (28,7%), Łotwie (25,5%) i Bułgarii (23,9%).

Polska znalazła się na ósmym miejscu, z poziomem 7,4%.

Warto dodać, że 12 państw UE odnotowało spadek emisji CO2 pochodzącego z rolnictwa.

Głównymi źródłami emisji są:

• gleby (45%) – z nich ulatnia się głównie podtlenek azotu po zastosowaniu nawozów;
• produkcja bydła (39%) – głównie fermentacja jelitowa skąd pochodzi emisja metanu;
• gospodarka odchodami zwierzęcymi (13%) – głównie w wyniku nieprawidłowego składowania obornika, czy gnojowicy w otwartych zbiornikach.

Powyższe dane podaje Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE).

Wykorzystanie biogazu w rolnictwie

Jednym z rozwiązań ograniczającym emisję gazów cieplarnianych jest wykorzystanie biogazu do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej. Z danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wynika, że na koniec 2023 r. w naszym kraju było 218 biogazowni rolniczych oraz 148 komunalnych.

Według różnych szacunków Polska ma potencjał do produkcji nawet 30,5 TWh prądu z biogazu.

Warto podkreślić, że wykorzystanie biogazowni jako źródła energii pozwala na obniżenie kosztów działalności gospodarstwa lub zakładu produkcyjnego. Przyczynia się też do uzyskania dodatkowych przychodów ze sprzedaży energii.

Korzystanie z biogazu umożliwia uniezależnienie się od paliw kopalnych, a to wpływa na stabilizację finansową na rynku paliw. Dzięki biogazowni możemy rozwiązać też problem związany z zagospodarowaniem odpadów organicznych. W przypadku biogazowni odpady te można przerobić na bezemisyjną energię oraz ekologiczny nawóz w postaci pofermentu.

W 2024 roku warunki pogodowe w styczniu pozwalały na zastosowanie azotu. Nie pozwalało jednak na to prawo

Korzyści z rolnictwa węglowego

Kolejny sposób na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych to rolnictwo węglowe. Jest to taka metoda uprawy, która koncentruje się na zwiększeniu ilości węgla organicznego przechowywanego w glebie, przez co gleba staje się bardziej żyzna.

Składają się one z określonych praktyk, które można ze sobą łączyć.

1. Uproszczone systemy uprawy – wspieranie naturalnych procesów biologicznych w glebie oraz redukcja zabiegów uprawowych.
2. Zróżnicowana struktura uprawy – zmniejszenie udziału gleb o niskiej zawartości próchnicy.
3. Uprawa międzyplonów oraz wsiewek śródplonowych pozwalająca na zwiększenie poziomu wchłaniania CO2.
4. Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków rolnych z obsadą zwierząt – działania mające na celu przechwytywanie CO2 oraz wiązanie go w biomasie i glebie.
5. Poprawa właściwości chemicznych, fizycznych i biologicznych gleby przez wymieszanie słomy z glebą.
6. Ograniczenie emisji amoniaku przez wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji.
7. Ograniczenie emisji amoniaku przez opracowanie planu nawożenia.
8. Stosowanie płynnych nawozów metodami bezpośredniego wprowadzania do gleby.

Wśród korzyści z rolnictwa węglowego wymienić należy wyższy poziom materii organicznej w glebie, lepszą zdolność do wychwytywania i magazynowania węgla w glebie.

Przez to poprawia się jej struktura. To z kolei zwiększa odporność na susze i powodzie. Poprawia się też zdolność do zatrzymywania większej ilości składników odżywczych.

Z kolei zmniejszone zużycie chemikaliów i nawozów, pozwala obniżyć koszty.

Należy podkreślić, że od 2023 r. obowiązują w Polsce tzw. ekoschematy. Zobacz tutaj.

Dużą popularnością wśród rolników cieszy się ekoschemat Rolnictwo węglowe. Jest to jeden ze sposobów na uzyskanie wyższych dopłat bezpośrednich do hektara. Budżet na ekoschematy obszarowe na 2024 r. wynosi ponad 3 mld zł.

Twarda nakładka uprawowa Marathon Edge Väderstad: coś na ekoschematy

Ograniczenie marnowania żywności

Działania na rzecz przeciwdziałania marnowaniu żywności to też sposób na ograniczenie emisji CO2. Naukowcy z Uniwersytetu Leiden w Holandii obliczyli, że rocznie marnuje się na świecie 52,4 mln ton mięsa (1/6 światowej produkcji mięsa).

Raport Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa FAO podaje natomiast, że rocznie marnuje się na świecie 1,3 mld ton żywności, czyli 3,5 mln ton żywności dziennie. W Polsce według danych Banków Żywności rocznie marnujemy 4,8 mln ton jedzenia, znajdując się na 4. miejscu wśród narodów UE najbardziej marnujących żywność.

Statystyczny Polak wyrzuca rocznie ok. 75 kg żywności. Konsumenci w Polsce odpowiadają za marnowanie 60% żywności, resztę marnuje się w przetwórstwie (15,6%), rolnictwie (15,5%), handlu (6,96%), gastronomii (1,17%) i transporcie (0,65%).

Warto przypomnieć, że polskie prawo od 2013 r. umożliwia wykonywanie przez dystrybutorów i producentów żywności bez podatku VAT z możliwością wliczenia jej wartości w koszty. W Polsce obowiązuje też od 2019 r. ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności.

Odnosi się ona jedynie do podmiotów prywatnych z sektora dystrybucji, które odpowiadają za 7% wyrzucanego jedzenia, pomijając pozostałych uczestników łańcucha żywnościowego np. rolników. Z tych względów ustawa jest jedynie początkiem zmian w polskim prawie w kierunku ograniczenia marnowania żywności.

Opr. bamb na podstawie EFRWP

Ślad węglowy w kukurydzy: przydatny plan nawożenia SatAgro